تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار شدید و با وجود تمام مشکلات موجود، تصمیم دارید روزی خوب و پر انرژی را شروع کنید؛ میز صبحانه را آماده میکنید و یک فنجان چای یا قهوه برای خودتان می‌ریزید؛ یک موزیک آرام هم پخش میکنید؛ اما این مهمانی کوچک و خودمانی، چیزی کم دارد! کمی هوای تازه!
پنجره را باز میکنید تا لذت‌تان را دوچندان کنید! اما با پدیده‌ای مواجه می‌شوید که نه تنها لذت‌بخش نیست، بلکه آزاردهنده هم هست! با اولین دم و بازدم متوجه سنگینی و آلودگی هوا خواهید شد و صبح زیبا و رنگی شما خاکستری می‌شود! مدت‌هاست که هوا پس است و نفس‌های زمین به شماره افتاده! دیگر دیدن چهره‌ی آبی آسمان، شبیه رویا شده و فقط هر از گاهی به واقعیت تبدیل می‌شود!
آلودگی هوا یعنی از بین رفتن زمین و این نابودی معنایی ندارد جز، نابودی انسان؛ اگر بدانید با عمل ساده‌ی نفس کشیدن، ۹ نفر از ۱۰ نفر در معرض خطر انواع بیماری‌ها، سکته، سرطان ریه، عفونت‌های تنفسی و حتی بیماری‌های روانی قرار می‌گیرند، چه حسی خواهید داشت؟ متاسفانه این آمار درست بوده و این روزها در ایران و به‌ویژه شهر تهران بسیار ملموس است؛ گواه این ادعا کسب رتبه دومین شهر آلوده‌ی جهان توسط تهران است که دیروز مورخ ۸ آذر ۹۸ به آن دست یافت! شاید باورش سخت باشد که بدانید هرساله بیش از ۷ میلیون نفر در جهان، جان خودشان را به علت آلودگی هوا از دست می‌دهند. اما برای کمتر شدن این آلودگی و همچنین بیشتر کردن مقاومت بدن در مقابل آن چه باید کرد؟ در این مقاله سعی داریم به صورت مختصر به این موارد بپردازیم؛ با تی نکست همراه باشید.
آلودگی هوا چیست؟
طبیعت زیبا را در خود گم می‌کند، زندگی سالم را از انسان سلب می‌کند و بهره بردن از سایر نعمت‌های خدادادی نظیر دیدن زیبایی‌های بصری، استنشاق عطر مطبوع و … را نیز مانع می‌شود. هر فرد روزانه نزدیک به ۲۲۰۰۰ هزار بار تنفس می‌کند و تقریبا به ۱۵ کیلوگرم هوا در روز نیاز دارد. انسان بدون غذا ۵ هفته و بدون آب ۵ روز زنده می ماند اما بدون هوا ۵ دقیقه هم دوام نمی‌آورد. درست است که در سطح زمین هوا کاملا قابل دسترس است اما انسان این موجود دوپا، در حال نابودی این هوای زندگی‌بخش نیز شده و هر لحظه هوا را آلوده‌تر می‌کند. به هر چیزی که کیفیت طبیعی هوا را تغییر دهد، آلودگی هوا گفته می‌شود؛ درواقع آلودگی هوا ناشی از عواملی است که تاثیر مستقیم بر سلامت انسان، گیاه، جانوران و حتی بناها می‌گذارد و به‌طور کلی رفاه و آسایش عمومی و همچنین تعادل طبیعی محیط زیست و اتمسفر را مختل می‌کند.
انواع متفاوتی از آلاینده‌های هوا وجود دارند که اثرات مضری بر سلامت انسان، گیاهان و جانوران داشته و محیط زیست طبیعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند:
- عوامل طبیعی: عوامل طبیعی آلودگی هوا مثل طوفان‌های شن، آتش‌سوزی جنگل‌ها، فوران آتشفشان‌ها ، پخش گرده گیاهان، نشت گاز طبیعی و… که آلودگی ناشی از آن‌ها یک پدیده دائمی است و به علت گردش فرآیند‌های طبیعی، مقدارش درسطح زمین، تقریبا ثابت می‌باشد.
- عوامل مصنوعی: عوامل مصنوعی آلودگی‌ها که سهم بیشتری نسبت به عوامل طبیعی در آلوده‌سازی هوا دارند، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم توسط انسان به‌وجود آمدند. از عوامل عمده تولید آلودگی‌های مصنوعی می‌توان به انواع صنایع، وسایل نقلیه، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، منابع تجاری و خانگی، زه‌کشی‌های کشاورزی، آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها اشاره کرد.
در مقابل آلودگی هوا چه باید کرد؟
برای سنجش کیفیت هوا از معیاری به نام «ضریب کیفیت هوا (Air Quality Index=AQI) » استفاده می‌شود که بر حسب شدت آلودگی از صفر تا ٥٠٠ درجه‌بندی می‌شود. این شاخص عمدتا میزان ازن در سطح زمین و ذرات معلق را می‌سنجد، اما ممکن است اندازه دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن هم در آن لحاظ شود.
AQI بالاتر از ١٠٠ نشان‌دهنده‌ی هوای ناسالم است؛ درصورتی‌که در منطقه زندگی شما AQI از ١٠٠ بالاتر رفت، به خصوص اگر هوا آفتابی بود یا به علائمی مثل سنگینی قفسه سینه، سوزش چشم یا سرفه، دچار شدید، خودتان را از هوای آلوده دور نگه دارید و این اقدامات را انجام دهید:
- تا جایی که ممکن است در طول روزهایی که میزان آلودگی هوا بالاست، در منزل بمانید؛ چون میزان آلاینده‌های هوا، در داخل منزل کمتر از بیرون است.
- اگه مجبورید از خانه خارج شوید، کارهای خود را صبح زود انجام دهید یا آن‌ها را به بعد از غروب آفتاب موکول کنید.
- در شرایط آلودگی هوا از ورزش یا فعالیت جسمی شدید در خارج از منزل دوری کنید؛ هرچه سریع‌تر تنفس کنید، هوای آلوده بیشتری را وارد ریه‌های خود میکنید.
راهکارهای خنثی‌سازی آلودگی هوا
بهترین راهکار ماندن در خانه است! سعی کنید تا می‌توانید از خانه خارج نشوید اما اگر مجبور به ترک خانه شدید، بهتر است از ماسک‌های تنفسی فیلتردار استفاده کنید و همچنین به جای تنفس از راه دهان، از راه بینی تنفس کنید. درست است که گریزی از مواجهه با آلودگی هوا خارج از منزل نیست، اما حداقل با رعایت یک سری نکات می‌توانید آن ساعاتی که در منزل هستید، هوای مطبوعی را تجربه کنید.
- سیستم تهویه هوا: بهتر است در این هوای آلوده از سیستم‌های تهویه هوا استفاده کنید تا حداقل در منزل هوای مناسبی را تنفس کنید.
- استفاده از دستگاه بخور: می‌توانید مقداری اوکالیپتوس یا سایر گیاهان مفید را بخور داده و در هوای خانه استنشاق کنید. اکالیپتوس خاصیت ضد میکروبی دارد و مجاری تنفسی را ضدعفونی می‌کند.
- استفاده از گیاهان خانگی: اگر امکان تهیه فیلترهای گران‌قیمت برای تصفیه هوا را ندارید، می‌توانید از سیستم‌های تهویه طبیعی استفاده کنید! استفاده از گل و گیاهان خانگی بهترین راه برای دفع آلاینده‌های سمی است.
رژیم غذایی مناسب برای خنثی کردن اثرات آلودگی هوا
درست است که داشتن یک رژیم غذایی خاص، آلودگی هوا را کاهش نمی‌دهد اما تغذیه سالم و متعادل، حداقل کاری‌ست که باعث بهبود عملکرد بدن می‌شود. یکی از نکات مهم، نخوردن غذاهای چرب است چرا که این خوراکی‌ها باعث افزایش کلسترول و تری گلیسرید شده و به قلب فشار می‌آورند. اما تا می‌توانید از مواد زیر در رژیم غذایی خود استفاده کنید:
- بروکلی یا جوانه بروکلی (حاوی ویتامین ث، ای و آ، بتا کاروتن، اسید فولیک، کلسیم و آنتی اکسیدان‌های دیگر از جمله سولوفورافان)
- گل کلم و بروکلی (ویتامین ث، کا، ب و سولفارافان)
- دانه کتان (امگا ۳)
- هویج (بتا کاروتن)
- اسفناج (اسید فولیک، ویتامین ای، بتا کاروتن، لوتئین)
- کاهو (بتا کاروتن، لوتئین)
- بادام (ویتامین ای)
- گردو (امگا ۳)
- ماهی تن (امگا ۳، ویتامین د)
- مرکبات (ویتامین ث)
- تخم مرغ (انواع ویتامین ب، ویتامین د)
- جعفری یا گشنیز (بتا کاروتن)
- سیب زمینی (ویتامین ب ۶، ویتامین ث، اسید پانتوتنیک)
- گوجه فرنگی (لیکوپن)
- روغن زیتون (ویتامین ای)
- انواع لوبیا (پروتئین، فیبر، آهن، انواع ویتامین)
باری بر دوش همه و هیچ‌کس!
قطعا همه‌ی کشورهای جهان خودرو و کارخانه دارند اما آیا آن‌‌جا هم میزان آلودگی هوا به اندازه کشور ماست؟! تعطیلی مدارس، طرح ترافیک زوج و فرد از درب منازل، توقف‌های ضربتی و کوتاه‌مدت تردد خودروهای فرسوده و … هیچ‌کدام از این اقدامات جز تاثیر کوتاه مدت و مقطعی، هیچ اثر چشم‌گیری در شرایط موجود نداشته و ندارند! اوضاع آلودگی هوا بسیار وخیم است و هوا آن‌قدر پس است که رئیس سازمان محیط زیست، چاره‌ی کار را در دعا کردن می‌بیند و بس!
آیا راه نجاتی هست؟!
سوالی که بیش از هر چیز نظر افراد را به خود جلب می‌کند، این است که آیا کشورهای اروپایی این همه آلودگی را در طولانی مدت و با این شدت زیاد، تحمل می‌کنند؟ داسخ قطعا خیر است! آیا ما نمی‌توانیم از راهکارها و قوانین کشورهای پیشرفته جهان استفاده کنیم؟ در میان تمام این حرف و حدیث‌ها عده‌ای نوک پیکان را به سمت خودروهای تک‌سرنشین گرفته‌اند و آن‌ها را متهم اصلی می‌دانند؛ عده‌ای دیگر نیز اتوبوس‌ها و کامیون‌های از رده خارج را مقصر می‌دانند؛ حال هر کدام از این‌ها که تقصیر بیشتری در آلودگی هوا داشته باشند، گناه‌شان به اندازه افرادی نیست که با وجود این‌که توانایی تولید خودروهای مدرن را ندارند، درهای گمرک را نیز به روی تکنولوژی‌های جدید بسته‌اند و ما سال‌هاست محکومیم به دیدن نیسان‌های آبی، کامیون‌های بنز نارنجی و اتوبوس‌هایی که از یک کیلومتری‌شان باید فرار کنیم تا راهی بیمارستان نشویم!
مسئولیت اجتماعی تی نکست
یکی از مهمترین دغدغه‌های تی نکست به‌عنوان جامع‌ترین سامانه ارسال مرسولات برای کسب و کارها در کشور، کاهش تردد و ترافیک بوده تا آلودگی هوا را کم کند. از دیگر اقدامات تی نکست استفاده از موتورسیکلت‌های هایبریدی است و به زودی تمام ناوگان خود را به این موتورسیکلت‌ها مجهز خواهد کرد. در هر صورت امیدواریم فرزندان‌مان که در سال‌های آینده به سن ما رسیدند، هیچ خاطره‌ای از نیسان‌های آبی و بنزهای نارنجی نداشته باشند! و همچنین حسرت مشاهده‌ی ستاره‌ها در شب و آسمان آبی در روز، در دلشان نماند.
