وجود تکنولوژی‌های بسیار در صنعت حمل و نقل، از اختراع وسایل نقلیه کوچک مانند موتورسیکلت و اتومبیل گرفته تا هواپیما و قطار و … نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که بشریت همواره در حال جستجو، کشف و اختراع فناوری‌هایی برای حمل و نقل سریع‌تر و آسان‌تر بوده است.
اما در چند سال گذشته نسل جدیدی از این نوع تکنولوژی معرفی شده که به اعتقاد بسیاری از محققان انقلابی عظیم در صنعت حمل و نقل خواهد بود. ایده هایپرلوپ که قرار است جهان را تکان دهد، برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ مطرح شد. در ادامه این مطلب به بررسی هایپرلوپ، چالش‌های سازندگان آن و همچنین مزایای این تکنولوژی می‌پردازیم؛ با تی نکست همراه باشید.
هایپرلوپ؛ بار دیگر ایدهای خلاقانه از ایلان ماسک
به واقع بلندپروازی‌های ایلان ماسک هیچ حد و مرزی ندارد و همواره در حال شگفت‌زده کردن همگان است! او که بنیان‌گذار شرکت‌های بزرگ تسلا، پی پال و اسپیس ایکس است در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار ایدهای را مطرح کرد که با اجرایی شدن آن نه تنها در صنعت حمل و نقل و لجستیک بلکه در روزمرگی‌های انسان امروز، انقلابی عظیم به پا خواهد شد. او این ایده را با عنوان هایپرلوپ (Hyperloop) معرفی کرد و با اجرای آن سرعت جابه‌جایی بین نقاط جغرافیایی مختلف می‌تواند به شکل محسوسی افزایش پیدا کند.
“اگر موضوعی به اندازه‌ی کافی مهم است، باید آن را امتحان کنید، حتی اگر نتیجه‌ی احتمالی شکست باشد.” وقتی این جمله معروف از ایلان ماسک را می‌شنوید، دیگر دور از انتظار نیست که با وجود انتقادهای زیاد، او همچنان سرسختانه روی این پروژه‌ی انقلابی کار کند. ماسک با هدف توسعه‌ی ایده‌هایی مشابه هایپرلوپ، شرکت بورینگ را تاسیس کرد تا به قول خودش رفت‌وآمد شهری را از شکل دوبعدی فعلی به تودرتویی سه‌بعدی تبدیل کند. او معتقد است شلوغی حاصل از رفت و آمد خودروها را می‌توان با حفر تونل‌های ویژه‌ای در شهرها به حداقل رساند.
هایپرلوپ چیست و چگونه کار می‌کند؟
قبل از هر چیزی بهتر است چیستی و چگونگی عملکرد هایپرلوپ را به صورت مختصر بررسی کنیم؛ هایپرلوپ انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر دریافت می‌کند. در این سیستم افراد داخل کپسول‌های مخصوصی می‌نشینند و با سرعت باورنکردنی ۹۶۲ تا ۱۲۲۰ کیلومتر بر ساعت جابه‌جا می‌شوند؛ تصور کنید در عرض چند دقیقه مثلا دیدن چند ویدئو در اینستاگرام، از تهران به تبریز بروید! سفری آرام، ارزان و امن؛ شما می‌توانید با نشستن در کپسول‌هایی که درون لوله‌هایی قرار دارند که داخل آن‌ها خلأ کامل است، به جهت عدم هرگونه اصطکاک، تا سرعت ۱۱۲۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنید. بسیار دیوانه‌وار و هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسد!
برای به حركت درآوردن كپسول‌ها از نیروی محركه بادی استفاده می‌شود و شتاب‌دهنده‌های مغناطیسی نیز برای سرعت بخشیدن به آن، در طول دالان تعبیه شده است. دالان‌ها فشار محیطی را تقریبا در حد خلأ كاهش داده و با فراهم كردن محفظه‌ای از هوا در اطراف كپسول‌ها، امنیت آن‌ها را در چنین سرعتی تضمین می‌كنند.
هایپرلوپ تحت تاثیر وکترین (Vactrain)
جالب است بدانید ایده اولیه هایپرلوپ به‌شدت تحت تاثیر وکترین vactrain است که توسط رابرت گدارد (Robert Goddard) پیشنهاد شد. نسخه ایلان ماسک از طرح مفهومی وکترین گدارد، در سال ۲۰۱۳ به شکل عمومی مطرح شد. ایده ایلان ماسک تونل‌های با فشار بسیار پایین هوا را شامل می‌شد که کپسول‌های تحت فشار روی یاتاقان‌های آیرودینامیکی با موتورهای القایی خطی و کمپرسورهای محوری رانده می‌شوند.
هایپرلوپ؛ از لس آنجلس تا سان فرانسیسکو
اولین مسیر پیشنهادی برای ساخت یک سیستم هایپرلوپ که حمل و نقل مسافر و بار آن را تسریع نماید، از لس آنجلس تا خلیج سان فرانسیسکو در نظر گرفته شده بود. با این وجود هیچ عملیات اجرایی برای مسیر پیشنهادی ایلان ماسک و تیم وی انجام نگرفت. بزرگترین دلیل آن نیز فاصله‌ای عنوان شد که مسیر هایپرلوپ از مرکز این دو ابر شهر داشت.
با فرض اجرایی شدن این مسیر، برای سفر از شهر فرشتگان به سان فرانسیسکو مسافران مجبور بودند تا از مرکز شهر به حاشیه آن سفر کنند که این خود به خود موجب افزایش زمان و هزینه سفرها می‌گشت که طبیعتاً دلیل محکمی برای توقف (حداقل موقت) این پروژه به شمار می‌رود.
هایپرلوپ در هند
کمپانی HTT با همکاری دولت هندوستان در حال کار برروی پروژه‌ای است که براساسش این فناوری جدید مسافت 345 کیلومتری میان دو شهر بنگلور و چنای را به یکدیگر متصل خواهد کرد. به کمک این پروژه جابجایی بار و مسافر از بنگلور به چنای و برعکس تنها در 30 دقیقه انجام خواهد شد. این پروژه در صورت اجرایی شدن به بزرگترین تغییر در سیستم حمل و نقل یک کشور آسیایی مبدل خواهد شد.
شروین پیشه‌ور سرمایه‌گذار ایرانی پروژه هایپرلوپ
خوشبختانه این روزها نام ایرانیان در بسیاری از کسب و کارهای موفق جهان شنیده می‌شود؛ یکی از این افراد موفق و صاحب نام، شروین پیشه‌ور است که اتفاقا از اصلی‌ترین سرمایه‌گذاران پروژه هایپرلوپ به شمار می‌رود؛ درواقع ایلان ماسک این ایده را با شروین پیشه‌ور در میان می‌گذارد و کم کم این ایده شکلی جدی به خود می‌گیرد. البته ایلان ماسک به دلیل مشغلههای فراوانی که در اسپیس ایکس، تسلا و سایر کسب و کارهایش داشت، ترجیح داد که بیشتر دیگران آن را به پیش ببرند. بنابراین طرح هایپرلوپ را به شکل اپن سورس در آورد. او با انتشار مقاله ۵۸صفحه‌ای خود در سال ۲۰۱۳ که بعدها به نام مقاله هایپرلوپ آلفا معروف شد، به شرح ایده خود پرداخت و این مقاله توسط شروین پیشه‌ور به دست اوباما رییس جمهور وقت آمریکا رسید و او نیز حمایت خود را از این طرح اعلام کرد.
یک سال بعد پیشه‌ور با تشکیل گروهی مستقل از ماسک اقدام به تاسیس کمپانی به نام هاپرلوپ تکنولوجیز کرد که در سال ۲۰۱۶ نام این کمپانی به هایپرلوپ وان تغییر کرد؛ پیشه ور در مورد هایپرلوپ این طور می‌گوید: “در مدت ۲۰ سال، تمام جهان به طور پیوسته با هایپرلوپ آشنا خواهد شد. در طول این مدت سوار بر هواپیمایی خواهید شد که به جای آسمان، همانند اسب بر روی زمین به حرکت درمی‌آید؛ هرچند انتظار می‌رود آن به مراتب خطرناک‌تر از پرواز باشد.” او همچنین در مصاحبه‌ای که با وبسایت Web Summit داشت، عنوان کرد که: این پروژه می‌تواند جاده‌ها را از کامیون‌های بزرگ و غول آسا خالی کند و شما می‌توانید میلیون‌ها دلار در حمل و نقل آبی صرفه جویی کنید. این کمپانی قصد دارد تا سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ بخش توسعه حمل و نقل باربری را در لاس وگاس راه اندازی کند.
هایپیرلوپ و چالش‌های پیش روی آن
در سال ۲۰۱۷ به دلیل مشکلاتی که برای پیشه‌ور پیش آمد، او ریاست کمپانی را رها کرده و آن را به ریچارد برانسون سپرد. دیگر نیازی به گفتن نیست که در حال حاضر چه رقابت تنگاتنگی میان ایلان ماسک و ریچارد برانسون برای ساخت سیستم حمل و نقل جدید و تغییر آینده وجود دارد و هرکدام به نوعی در حال پیش‌برد اهداف خود هستند. البته کاملا مشهود است که اگر هر دوی این افراد مشغلههای زیادی در کسب و کارهای دیگرشان نداشتند و تمام تمرکزشان روی هایپرلوپ بود، این پروژه درعرض یکی دو سال به مرحله اجرا رسیده بود. سیستم هایپرلوپ در نگاه اول چندان پیچیده به نظر نمی‌رسد؛ به طور کلی این تکنولوژی از دو بخش تونل خلأ و کپسول برای جابه‌جایی مسافران تشکیل می‌شود. در تئوری، این کپسول‌ها قرار است که در این تونل خلا توسط آهنرباهای قوی حرکت کنند.
البته ایلان ماسک برای جابه‌جایی این کپسول‌ها، موتورهای القایی خطی را در نظر دارد که با فرایندی مشابه با موتورهای الکتریکی معمولی، حرکتی خطی تولید می‌کنند. از طرف دیگر ریچارد برانسون و کمپانی‌اش از تعلیق مغناطیسی با استفاده از ابررساناها بهره می‌برند. البته برای سرعت‌های کمتر از ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت، کپسول‌ها می‌توانند به چرخ مجهز شوند. اما دشوارترین قسمت فنی ساخت هایپرلوپ، تونل خلأ آن محسوب می‌شود. می‌توان با استفاده از موتورهایی که هوا را مکش می‌کنند، تا حدودی شرایط خلا را در تونل‌ها ایجاد کرد. در این صورت کپسول‌ها می‌توانند حتی به سرعت باورنکردنی ۱۲۲۰ کیلومتر بر ساعت نیز دست پیدا کنند.
اسپیس ایکس (کمپانی ایلان ماسک) پیش بینی کرده است که با استفاده از هایپرلوپ می‌توان مسیر ۶ ساعته لس آنجلس تا سان‌فرانسیسکو را تنها در طی ۳۵ دقیقه سپری کرد. هایپرلوپ وان (کمپانی ریچارد برانسون) نیز می‌گوید با استفاده از این کپسول‌ها می‌توان طی ۲۵ دقیقه از شهر پونه به بمبئی رسید. طی کردن این مسیر به طور معمول بیش از ۳ ساعت طول می‌کشد!
با وجود تمام مزیت‌های تکنولوژی هایپرلوپ که پتانسیل ایجاد یک انقلاب در صنعت لجستیک و حمل و نقل را دارد، انتقادات زیادی در مورد خطرات احتمالی استفاده از این سرویس از سوی کارشناسان به آن وارد شده است. بعضی از نقدها سفر درون یک محفظه باریک از جنس استیل که هیچ پنجره‌ای رو به بیرون ندارد را یک تجربه ترسناک و دلهره آور می‌دانند. این تجربه به خصوص برای افرادی که ناراحتی‌های قلبی دارند و یا زنان باردار می‌تواند خطرات بسیاری داشته باشد.
از طرف دیگر این نگرانی از سوی کارشناسان مطرح شده که اگر به هر دلیلی در میانه مسیر منبع برق از کار بیافتد، چه اتفاقی برای مسافر درون هایپرلوپ خواهد افتاد. به نظر پروفسور ریچارد مولر اگر فکری به حال آسیب‌پذیری محفظه‌ها نشود می‌تواند هدف حملات تروریستی و خرابکارانه نیز قرار بگیرد.
مزایای هایپرلوپ
- سرعت بسیار بالای کپسول‌ها تا ۱۲۰۰ کیلومتر در ساعت که در تونل‌های خلأ حرکت می‌کند.
- به گونه‌ای طراحی شده که به جای استفاده از چرخ مانند قطار یا خودرو، روی هوا اسکی کرده و سر می‌خورند.
- ساخت و آماده‌سازی این تجهیزات هزینه بسیار پایینی حتی نسبت به سفرهای هوایی دارد؛ از طرفی هزینه حمل و نقل با هایپرلوپ نیز بسیار ارزان خواهد بود.
- به جهت ویژگی‌های خاص این تکنولوژی آلودگی هوا بسیار کاهش می‌یابد.
- هایپرلوپ فشار ترافیکی جاده‌ها را نیز کاهش می‌دهد که این امر باز آلودگی هوا و همچنین اتلاف وقت را کمتر می‌کند.
